Narzędzia Lean

Głównym celem filozofii Lean Management jest eliminacja marnotrawstwa, poprawa jakości produktów oraz

Spis treści

Głównym celem filozofii Lean Management jest eliminacja marnotrawstwa, poprawa jakości produktów oraz szacunek do ludzi. Tomasz Król w książce “Lean Management po polsku” napisał: “Zmiana nie jest łatwa. Ale jest możliwa i często nieodzowna.”. Minimalizacja niepotrzebnych czynności, zapasów, czy czasu jest możliwa właśnie dzięki narzędziom Lean. Dowiedz się wszystkiego na temat narzędzi Lean takich jak m.in.: 5S, Kanban, Kaizen, Six Sigma, itp. z tego artykułu.

Lean Management - definicja i krótka historia

Lean Management to sposób zarządzania przedsiębiorstwem i procesami, których głównymi założeniami są eliminacja marnotrawstwa, ciągły rozwój, szacunek do ludzi oraz zwiększenie wydajności firmy. Według Tomasza Króla: “Marnotrawstwo to trwonienie, rozrzutność i niegospodarność. To także niewykorzystywanie należycie tego, co posiadamy, szastanie zasobami. Marnotrawstwo jest nieekonomiczne. To nieuzasadnione wydatkowanie zasobów”, dlatego tak ważna jest jego eliminacja.

Za początki Lean Management uznaje się okres po drugiej wojnie światowej, gdy to Japończycy wprowadzili nowe rozwiązania zarządzania produkcją. Dużą rolę w rozwoju filozofii Lean odgrywał Toyota Production System (TPS). Za jego twórcę uznaje się Taichii Ohno. Dzięki TPS Toyota stała się jednym z największych producentów samochodów na świecie, a jej metody zaczęły wprowadzać też inne firmy produkcyjne. W późniejszych latach Lean zaczął być stosowany również w innych przedsiębiorstwach niż produkcyjne.

Na skuteczne wprowadzenie Lean Management do danej firmy pozwala odpowiednie zastosowanie narzędzi Lean, które dopasowuje się do struktury przedsiębiorstwa i oczekiwań klienta.

Podstawowe zasady Lean Management

Do podstawowych zasad Lean Management zalicza się:

  • Eliminację marnotrawstwa  - czyli zminimalizowanie wszelkiego rodzaju strat, w tym: strat czasu, materiału, czy miejsca. Takie działanie zapewnia również zmniejszenie kosztów i czasu trwania produkcji.
  • Ciągłe doskonalenie (Kaizen) - czyli stała poprawa procesów i elementów organizacji w przedsiębiorstwie. Chodzi o ciągłe samodoskonalenie się, aby zapewnić klientowi jak najlepszą jakość, jednocześnie minimalizując marnotrawstwa.
  • Tworzenie wartości dla klienta - czyli dokładne określenie potrzeb i wartości klienta w danym wyrobie lub usłudze. Dzięki takiemu działaniu można wyeliminować elementy, które nie mają znaczącej wartości dla klienta.
  • Zaangażowanie wszystkich pracowników - czyli skupienie się na szkoleniach i szacunku do pracowników. W filozofii Lean chodzi o to, aby każdy czuł się częścią rozwoju przedsiębiorstwa oraz aktywnie uczestniczył w jego doskonaleniu. 

Kluczowe narzędzia Lean Management

5S

Jest to jedno z najpopularniejszych narzędzi Lean Management. Ten system pięciu elementów pozwala na stworzenie jak najbardziej sprzyjającego miejsca pracy. Elementy te to:

  1. Sortowanie - uporządkowanie stanowiska i pozostawienie na nim tylko niezbędnych rzeczy.
  2. Systematyka - takie ułożenie przedmiotów, aby zminimalizować ruchy pracownika.
  3. Sprzątanie - utrzymywanie czystości na stanowisku, tak, aby bałagan nie utrudniał pracy i bieżących działań.
  4. Standaryzacja - wdrożenie takich samych zasad dla całego przedsiębiorstwa, jeśli chodzi o wdrażanie trzech pierwszych punktów.
  5. Samodyscyplina - ciągłe dążenie do zmian (Kaizen) oraz promowanie zasady 5S.

Kaizen

Filozofia Kaizen polega na ciągłym doskonaleniu i poprawianiu procesów w przedsiębiorstwie, dzięki wprowadzaniu stopniowych, małych zmian. Tego typu zmiany są łatwiejsze i często tańsze do wprowadzenia. Kaizen jest bardzo mocno zakorzeniony w systemie produkcyjnym Toyoty. Filozofia ta opiera się również na dużym zaangażowaniu wszystkich pracowników w rozwój firmy, wykorzystując pomysły wszystkich, a nie tylko osób na kierowniczych stanowiskach.

Kanban

Kanban to narzędzie, które polega na wizualizacji pracy poprzez stosowanie specjalnej tablicy. Jest ona podzielona na trzy kolumny: “do zrobienia”, “w trakcie” i “zrobione”. Zastosowanie tego typu rozwiązania pozwala na stałe śledzenie procesów oraz zwiększenie wydajności i płynności. Tablica minimalizuje ilość zbędnych zadań w czasie trwania danego procesu, co zdecydowanie zwiększa efektywność pracy.

Total Productive Maintenance (TPM)

W książce “Lean. Droga do minimalizmu.” możemy znaleźć informację, że “Według metody TPM (Total Productive Maintenance) wszystkie maszyny i urządzenia w firmie powinny mieć ustandaryzowany sposób utrzymania.”. To narzędzie zostało stworzone dla przedsiębiorstw produkcyjnych. Chodzi o utrzymywanie maszyn i urządzeń w takim stanie, aby były jak najbardziej wydajne. Jej założeniem jest utrzymanie tzw. trzech zer, czyli zero awarii, zero wypadków przy pracy, zero braków. Tego typu podejście jest szczególnie ważne w przypadku parku maszynowego, gdzie koszt jego wytworzenia zwraca się najszybciej, gdy urządzenia są maksymalnie wydajne.

Zarządzanie wizualne

Zarządzanie wizualne to jeden z bardzo istotnych elementów filozofii Lean Management. To narzędzie polega na przedstawianiu informacji w sposób wizualny (widoczny). Grafiki, obrazki, tablice, wykresy, itp. bardziej przykuwają uwagę pracowników, są łatwiejsze do zrozumienia i zapamiętania oraz przyspieszają przepływ informacji. Takie działanie zwiększa wydajność i efektywność przedsiębiorstwa. Przykładem tego typu wizualizacji są tablice KPI (zawierają kluczowe wskaźniki efektywności) lub Andon (sygnalizują problemy w procesie produkcyjnym).

Praca standaryzowana

Mowa tutaj o wielopoziomowej standaryzacji procesów w firmie. Chodzi o wykonywanie każdej pracy w ściśle określony sposób, aby była ona bezpieczna i efektywna. To narzędzie wspiera także wdrażanie nowych pracowników, ponieważ konkretnie opisuje wszystkie kroki w danym procesie. Głównymi zaletami tego narzędzia są stabilność procesów, wydajna praca, łatwiejsze dostrzeganie wszelkich odchyleń, czy powtarzalność czynności.

Poka Yoke

Po japońsku oznacza to “zapobieganie nieumyślnym błędom”. Polega na takim projektowaniu i planowaniu procesów, aby maksymalnie zminimalizować ryzyko wystąpienia błędów. Zadania mają być jak najmocniej ułatwione a nieefektywne operacje usunięte. Narzędzie to prowadzi do polepszenia procesów, jakości produkcji, zmniejszenie braków i obniżenia kosztów produkcji.

Rozszerzone narzędzia Lean Management

Wśród rozszerzonych narzędzi Lean Management można wymienić:

Value Stream Mapping (VSM)

Narzędzie służące do analizowania i projektowania przepływu materiałów i informacji oraz optymalizacji procesów. Dzięki stworzeniu tego typu mapy można skupić się na najważniejszych rzeczach, czyli tych, które zmieniają najwięcej w pierwszej kolejności. Głównymi celami VSM są: minimalizacja marnotrawstwa, poprawa jakości, poprawa efektywności, identyfikacja i eliminacja wąskich gardeł oraz optymalizacja procesów produkcyjnych.

Single Minute Exchange of Die (SMED)

Metoda ta polega na skracaniu czasu przezbrojeń maszyn i urządzeń. Przezbrojenie polega na przygotowaniu maszyn do produkcji nowego wyrobu. Dzięki redukcji czasu poświęconego na ten proces, zmniejszane są przestoje, a zwiększa się elastyczność produkcji. Aby osiągnąć jak najlepsze rezultaty powinno się ustandaryzować procedurę przezbrojeń, stworzyć wizualizację procesów przezbrojeń oraz maksymalnie uprościć ten proces.

Heijunka

Ta technika opiera się na wyrównywaniu produkcji, tak, aby zmniejszyć ilość wahań i nierównowagi w produkcji. Takie działanie pozwala na lepsze dostosowanie produkcji do indywidualnych potrzeb klienta i rzeczywistego popytu, zminimalizowanie marnotrawstw i nadmiernych zapasów, a tym samym zmniejszenie kosztów produkcji.

Jidoka

Jidoka oznacza: „Autonomizacja przy pomocy ludzi”. Chodzi o budowanie wartości u samego źródła. Nie pozwala ona na to, aby jakiekolwiek defekty przedostały się do gotowego wyrobu. Maszyny mają być stworzone tak, aby wykrywać i sygnalizować błędy jak najszybciej. Filozofia ta mówi, że każda osoba, która wykonuje pracę na danym etapie jest odpowiedzialna za jej jakość, a jeśli nie ma ona możliwości rozwiązania problemu, zatrzymuje się proces, by to naprawić. Korzyści wynikające z wdrożenia systemu Jidoka to zmniejszenie kosztów produkcji, eliminacja defektów w gotowym wyrobie, czy poprawa jakości produkcji.

Hoshin Kanri

Ta metoda polega na kaskadowaniu celów strategicznych za pomocą planu, na niższe poziomy organizacji. Składa się ona z siedmiu elementów, które wyznaczają kierunek usprawniania i ujednolicania organizacji firmy. Są w nim zawarte cele, mierniki, terminy i działania.

Praktyczne wdrażanie Lean Management

Wdrożenie Lean Management wraz ze wszystkimi potrzebnymi narzędziami składa się z kilku etapów. Oto one:

  1. Diagnostyka obecnej sytuacji:
  • Analiza bieżących procesów - Przeprowadzenie dokładnej analizy bieżących procesów produkcyjnych i operacyjnych w firmie jest pierwszym krokiem do wdrożenia Lean Management. Należy zebrać dane dotyczące czasu realizacji, kosztów, jakości, wydajności i marnotrawstwa na każdym etapie procesu.
  • Mapowanie strumienia wartości (VSM) - Wykorzystaj narzędzie VSM do wizualizacji wszystkich etapów procesu od początku do końca. Mapowanie strumienia wartości pozwala zidentyfikować i wyeliminować wąskie gardła, opóźnienia i nieefektywności w procesach.
  • Identyfikacja marnotrawstwa - Skupienie się na identyfikacji siedmiu rodzajów marnotrawstwa (nadprodukcja, zapasy, transport, procesy, oczekiwanie, ruch, defekty) w bieżących operacjach.
  • Wywiady i obserwacje - Przeprowadzenie wywiadów z pracownikami na różnych szczeblach organizacji oraz obserwacja ich codziennej pracy, tak, aby lepiej zrozumieć, gdzie pojawiają się problemy i jakie są potencjalne obszary do usprawnienia.
  • Analiza danych - Zebranie i przeanalizowanie danych dotyczących wydajności, jakości i kosztów. Używanie narzędzi takich jak, np. Six Sigma do analizy statystycznej, aby dokładnie określić przyczyny problemów i odchyleń od normy.
  1. Szkolenie pracowników:

Szkolenie pracowników jest kluczowym elementem wdrażania Lean Management. Pracownicy muszą zrozumieć filozofię Lean, aby skutecznie ją stosować w codziennej pracy. Opracuj zatem i wdroż programy szkoleniowe obejmujące podstawowe zasady Lean, narzędzia takie jak, np. 5S, Kaizen, Kanban, TPM oraz techniki analizy procesów. Szkolenia powinny być dostosowane do różnych poziomów organizacji. Możesz także zorganizować warsztaty praktyczne, gdzie pracownicy mogą ćwiczyć zastosowanie narzędzi Lean w rzeczywistych sytuacjach. Przykłady i symulacje pomogą lepiej zrozumieć te zasady. Ważne jest również upewnienie się, że liderzy i menedżerowie są dobrze przeszkoleni i mogą pełnić rolę mentorów dla swoich zespołów. Ich wsparcie i zaangażowanie będą kluczowe dla sukcesu wdrożenia. Stale promuj kulturę ciągłego doskonalenia i otwartości na zmiany. Zachęcaj pracowników do zgłaszania pomysłów na ulepszenia procesów w przedsiębiorstwie i aktywnego udziału w inicjatywach Lean.

  1. Określenie celów i KPI:
  • Definiowanie celów, czyli konkretne określenie mierzalnych celów dla wdrożenia Lean Management. Cele powinny być zgodne z ogólną strategią firmy i skoncentrowane na poprawie wydajności, jakości i redukcji kosztów.
  • Kluczowe wskaźniki efektywności (KPI), czyli zidentyfikowanie KPI, które będą monitorowane, aby oceniać postępy we wdrażaniu Lean. Przykłady KPI to czas cyklu produkcyjnego, wskaźnik wadliwości produktów, poziom zapasów, czas przezbrojeń, czy satysfakcja klienta.
  • Ustalanie benchmarków, czyli ustalenie ich na podstawie analizowanych danych i najlepszych praktyk w branży. Benchmarki pomogą ocenić, czy cele są realistyczne i osiągalne.
  • Regularne przeglądy, czyli ciągła kontrola i analiza postępów w realizacji celów i KPI. Między innymi poprzez organizowanie spotkań zespołów, aby omawiać wyniki i wprowadzać niezbędne korekty.
  • Komunikacja celów, czyli upewnienie się, że cele i KPI są dobrze komunikowane wszystkim pracownikom. Jasne zrozumienie celów motywuje pracowników do ich realizacji.
  1. Wdrażanie narzędzi Lean:
  • Plan wdrożenia - Opracuj szczegółowy plan wdrożenia narzędzi Lean w firmie. Plan powinien obejmować harmonogram działań, odpowiedzialności, zasoby i wskaźniki sukcesu.
  • Pilotażowe projekty - Rozpocznij od pilotażowych projektów wdrożeniowych w wybranych obszarach firmy. Pozwoli to na przetestowanie narzędzi Lean na mniejszą skalę i ocenę ich skuteczności przed szerokim wdrożeniem.
  • Narzędzia 5S - Zacznij od wdrożenia 5S w miejscach pracy, aby stworzyć podstawy dla dalszych inicjatyw Lean. Regularnie monitoruj i utrzymuj standardy 5S.
  • Kaizen - Zachęcaj do regularnych spotkań Kaizen, gdzie zespoły mogą zgłaszać pomysły na usprawnienia i omawiać ich wdrożenie. Stwórz system nagradzania pracowników za innowacyjne pomysły.
  • Kanban - Wprowadź system Kanban do zarządzania przepływem pracy. Użyj tablic Kanban i kart, aby wizualizować zadania i monitorować ich postęp.
  • TPM i SMED - Wdroż TPM, aby zapewnić efektywne utrzymanie maszyn oraz SMED, aby skrócić czas przezbrojeń. Monitoruj wyniki i dokonuj niezbędnych korekt.
  1. Monitorowanie i ciągłe doskonalenie:

Stwórz systematyczne podejście do śledzenia wyników wdrożenia Lean. Jeśli chcesz działać systemowo, bezwzględnie konieczne jest monitorowanie realizacji zadań. Dobrym sposobem są regularne spotkania zespołu.Używaj KPI do monitorowania efektywności, jakości i kosztów. Regularnie analizuj osiągnięcia w kontekście ustalonych celów i benchmarków. Identyfikuj obszary, w których wyniki są poniżej oczekiwań i podejmuj działania naprawcze. 

Organizuj także regularne spotkania przeglądowe z zespołami, aby omawiać postępy, sukcesy i wyzwania. Wykorzystaj te spotkania do wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk. Stale promuj też kulturę Kaizen, zachęcając pracowników do ciągłego zgłaszania pomysłów na ulepszenia. Stwórz platformy do dzielenia się pomysłami i wdrażania ich w praktyce.

Następnie na podstawie analiz i spotkań przeglądowych wdrażaj niezbędne korekty i usprawnienia. Upewnij się, że proces doskonalenia jest ciągły i systematyczny. 

Pamiętaj, żeby utrzymywać otwartą komunikację na temat wyników i wprowadzanych zmian. Transparentność pomaga budować zaufanie i zaangażowanie pracowników w proces doskonalenia.

Korzyści z wdrażania Lean Management

Wdrożenie Lean Management niesie za sobą wiele korzyści. Poniżej przedstawiamy główne z nich:

  • Redukcja marnotrawstwa - dzięki standaryzacji pracy, zminimalizowaniu zapasów, ulepszeniu procesu produkcji, itp. eliminuje się wszelkiego typu marnotrawstwa. Są to m.in.: marnowanie czasu, materiałów, czy kosztów. 
  • Optymalizacja kosztów - poprzez zminimalizowanie marnotrawstw zmniejszają się również koszty produkcji i przedsiębiorstwa, np. poprzez redukcję transportu, czy zmniejszenie ilości zbędnych zapasów. 
  • Zwiększenie efektywności produkcji - lepsza organizacja pracy, czy zmniejszenie ilości błędów i przestojów poprawia wydajność produkcji. 
  • Utrzymanie jakości i bezpieczeństwa pracy - standaryzacja, jasne komunikaty, czy ergonomiczne miejsca pracy zmniejszają ryzyko wypadku i zwiększają bezpieczeństwo pracowników.
  • Zwiększenie satysfakcji klienta - dzięki zmniejszeniu kosztów produkcji, przyspieszeniu procesu i skupieniu się na wartościach klienta zwiększa się jego zadowolenie z jakości gotowego produktu, czy oferowanej usługi.

Podsumowanie 

Narzędzia Lean pomagają w lepszym wdrożeniu tej filozofii w przedsiębiorstwie. Ich szeroki wybór i elastyczność pozwalają na dostosowanie ich do każdego typu firmy (nie tylko produkcyjnej). Dzięki takiemu działaniu eliminuje się marnotrawstwa, zmniejsza koszty w przedsiębiorstwie, zwiększa wydajność produkcji i jakość wyrobów, czy usług, zwiększa zadowolenie i zaangażowanie pracowników oraz redukuje ilość błędów. Wdrożenie Lean pozwala na ciągły rozwój firmy i samodoskonalenie się, aby być najlepszymi na rynku. 

Posłuchaj podcastu 'Lean Management po Polsku",
pełnego wiedzy na temat
świata produkcji.

POSŁUCHAJ  
BEZPŁATNA KONSUltACJA

Początkiem naszej współpracy jest rozmowa

Przekaż kontakt do siebie w tym formularzu. Następnie umówimy się na bezpłatną konsultację, która trwa około 30 minut. Podczas niej omówimy problemy i wyzwania, z jakimi się mierzysz. Wyznaczymy główne cele, z którymi możemy pomóc. Po rozmowie przedstawimy plan Warsztatu, który jest początkiem naszej współpracy.

Dziękujemy. Do 15 minut na Twojej skrzynce powinien pojawić się mail z linkiem do umówienia spotkania. Nie chcesz czekać? Umów spotkanie teraz: Umawiam spotkanie
Spróbuj ponownie. Coś poszło nie tak.